Elke dag gebeurt er wel iets dat ons werkveld raakt.

Bij Ingressus vinden we het belangrijk om kennis te delen en ons vakmanschap voortdurend te blijven ontwikkelen. Daarom organiseerden we in april een supportdag voor onze softwareklanten, waar u elders in deze nieuwsbrief meer over leest. Zelf mocht ik onlangs met een groep collega’s deelnemen aan een studiereis van de KNVI, waarbij we bibliotheken in Zwitserland en Italië bezochten. Een inspirerende ervaring, die ik graag in deze nieuwsbrief deel.  

Verder werkte Ingressus voor het derde jaar mee aan VOGIN Library Basics, een basistraining voor nieuwe medewerkers bij bibliotheken die nog niet bekend zijn met het bibliotheekvak. Ook verzorgden we het inwerktraject van nieuwe medewerkers bij Rijnbrink. 
Op deze manier investeren we zelf in mensen én in het vak en ondersteunen we dit ook bij bibliotheken. Investeren in bibliotheken en medewerkers lijkt meer dan ooit nodig gezien nationale en internationale ontwikkelingen in onze sector. De uitdaging is nu hoe we dat verhaal met elkaar goed voor het voetlicht krijgen. 

In de periode februari t/m mei 2025 heeft Ingressus training en ondersteuning gegeven aan Rijnbrink in Deventer. Naast het geven van trainingen voor catalogiseren, had Ingressus ook een rol bij het catalogiseren van boeken voor Rijnbrink. Het was een fijne samenwerking met een snelle verwerking van materialen. Rijnbrink heeft laten weten dat ze erg tevreden waren over de flexibiliteit van Ingressus en dat de kwaliteit van de opleiding ontzettend goed was.

Ingressus heeft de afdeling titelbeheer op alle vlakken kunnen ondersteunen en daarbij alle vragen en verzoeken van Rijnbrink over titelbeheer en de training goed kunnen beantwoorden. Collega Ahmad Almaani heeft de training en ondersteuning uitgevoerd.

De 2-jaarlijkse studiereis van de KNVI-afdeling Onderwijs en Onderzoek is de gelegenheid om je kennis van nieuwe ontwikkelingen in het vak aan te vullen en je Nederlands netwerk uit te breiden. Dit jaar ging de reis naar Zwitserland en Italië. Een aantal bevindingen.

Zwitserland. In Geneve bezocht ik de bibliotheken van CERN en United Nations: twee speciale bibliotheken binnen grote kennisinstellingen. Bij CERN wordt gewerkt in kenniscommunities waarin brengen en halen van kennis  even belangrijk is. De bibliotheek helpt met het open science beleid door inzage te geven in de publicatiekosten en de voorwaarden voor open publiceren. Ook hier zag men hoe lastig het is om onderzoekers ervan te weerhouden in het dure tijdschriften te  publiceren. De bibliotheek vult de repository (Inspire) en CRIS database. Verschil met “onze”  CRIS systemen is de breedheid van diensten dat via het platform beschikbaar is voor de community, zoals aanbod van vacatures, congressen en (uitgevoerde) experimenten in het vakgebied van CERN. De bibliotheek regelt de software en tools voor onderzoekers, geeft juridisch advies en regelt de communicatie. Er is een helder beleidskader opgetuigd in een gecoördineerde stafstructuur. Het inzicht dat er nog meer moet worden samengewerkt in Nederland met afdelingen zoals IT, Communicatie en HRM op open publiceren te stimuleren was duidelijk merkbaar in de groep. 

De bibliotheek van de United Nations heeft te maken met flinke bezuinigingen en een enorme verhuizing voor de boeg waardoor de collectie mogelijk 3 jaar niet toegankelijk is. Lastig daarbij is de keuze wat je waar tijdelijk plaatst (werkcollectie of depot). Door veel samen te werken en een effectieve collectiespreiding over de internationale locaties van de UN te bewerkstelligen probeert men de collecties zo goed mogelijk toegankelijk te houden. In Geneve is de collectie International Law het zwaartepunt en werkt men samen met het strafhof in Den Haag.

In Lausanne bezocht ik de Cantonal / University library en EHL Hospitality & Business school. De Cantonal /University Library dient ook als regionale, voor iedereen toegankelijke openbare bibliotheek: een praktijk dat in Zwitserland heel gewoon is. Er wordt sterk gestuurd op digitale beschikbaarheid, maar we hebben ook de enorme aanbouw kunnen zien, Daar is rekening gehouden met de verbinding tussen (toekomstige) activiteiten en de collecties. Meer publiekgericht werken (zonder balies), AI-voorlichting en het lenen van een bibliothecaris zijn voorbeelden zoals we die ook in Nederlandse bibliotheken steeds meer zien. 

In Italië Milaan heb ik de  Politecnico-Bovisa Candiani Library, de Bibliotheca del Policlinico C Granda di Milano, de Bibliotheca del Capitolo Metropolitano en Biblioteca Nazionale Braidense bezocht. De Politecnico – Bovisa Candiani library is een speciale bibliotheek vanwege de collectie: stoffen, stenen en andere soorten materialen. Het was interessant te horen hoe zij dit catalogiseren, opslaan, selecteren en saneren. Alles gaat in principe hetzelfde zoals bij een boek: aankoop (door de producent soms gratis verstrekt als sample, of docenten nemen spullen mee van beurzen), beschrijven (titel, maker, kenmerken, trefwoorden) en saneren wanneer iets niet meer bruikbaar is (weggeeftafel). Materiaal wordt gewoon uitgeleend (zelf uitleen). Er is geen speciaal metadatamodel voor catalogiseren. Bestuderen gaat net iets anders dan bij een boek (voelen, ruiken). Uitdaging is dat men niet altijd weet wat de kenmerken en toepassingsmogelijkheden zijn van het materiaal en dit niet goed kunnen beschrijven. 

De historische collectie van de Bibliotheca del Policlinico C Granda di Milano, vroeger het grootste ziekenhuis van Milaan werd extra bijzonder door de rondleiding en verhalen van de conservator. De enorme collectie portretten liet alle geldschieters van het ziekenhuis door de eeuwen heen zien (hoe groter je donatie, hoe groter je portret). Ook bijzonder waren de  oude keldertekeningen en de collectie schedels en gezichten met ziekteverschijnselen. 
De collectie oude drukken van de bibliotheek Capitolo, was vooral mooi  om te zien. De collectie werd “beschermd” door plastic gordijnen vanwege bouwwerkzaamheden maar de temperatuur was zo hoog in het kamertje dat van verantwoord behoud geen sprake was. Een groot verschil met Nederland!

Een bezoek aan de Nationale bibliotheek sloot het bezoek in Milaan af met een prachtige collectie oude atlassen. De uitstraling van deze bibliotheek met haar leeszalen was zoals je het zou verwachten met alle pracht en praal en inrichting.    
Tot slot ging de reis terug naar Zwitserland, via Buron (Speicherbibliothek) en Bazel (University Library). De Speicherbibliothek is de coöperatieve opslagbibliotheek, een gezamenlijk project van een aantal centrale en universiteitsbibliotheken.  Hier zag je de impact van een sterke nationale bibliotheek goed terug. Van alle boeken wordt hier 1 exemplaar opgeslagen. Een ingenieus distributie- en ordersysteem, volledig gerobotiseerd inclusief schoonmaak- en inpakproces zorgt voor een efficiënt proces. Er komen tot 6.000 items per maand binnen; in totaal bevat het gebouw 3,14 miljoen items, allemaal met barcode. De rondleiding gaf inzicht in het proces van binnenkomst tot aan het uitlenen van het juiste item aan de juiste bibliotheek, waarbij de robotkarren in de enorme bunker de nodige indruk maakten. De Universiteit van Bazel had als laatste een boeiend verhaal met bijzondere, voor Nederlanders interessante titels. De rondleiding met flexibele meubels leidde tot nieuwe ideeën. 
Meer dan voldoende stof tot napraten dus tijdens de busreis naar huis. 

Op 22 mei vond in de sfeervolle Westerkerk te Enkhuizen de feestelijke presentatie plaats van de vernieuwde digitale catalogus en publicatie over de zestiende-eeuwse kettingbibliotheek, de Librije van Enkhuizen. Namens Ingressus was Rody Jordens aanwezig bij deze bijzondere bijeenkomst, inclusief een rondleiding door de historische bibliotheek. 

Tijdens het plenaire programma sprak dr. Daphne Wouts over haar jarenlange onderzoek naar de collectie, dat resulteerde in een indrukwekkende catalogus beschreven volgens internationale standaarden. Dit was de basis voor een nieuwe digitale omgeving. Deze is, mede dankzij de inzet van diverse collega’s bij Ingressus, gerealiseerd in X-ref en geïntegreerd op de eigen website van Librije Enkhuizen.

Het middagprogramma werd geopend door dr. Ad Leerintveld, voorzitter van de Stichting Librije Westerkerk Enkhuizen, die alle aanwezigen welkom heette. Vervolgens hield dr. Daphne Wouts van de Universitaire Bibliotheken Leiden een inspirerende lezing getiteld ‘Verrassingen in de Librije’. In haar bijdrage deelde zij de resultaten van acht jaar onderzoek naar de collectie en geschiedenis van de Librije. Aan de hand van historische documenten en een nieuwe catalogus gaf zij inzicht in de boeken en hun vroegere gebruikers, waarmee zij het culturele erfgoed tastbaar en levendig wist te maken. Daarna werd de digitale catalogus van de Librije gepresenteerd. Verder werd het eerste exemplaar van de bijbehorende publicatie feestelijk aangeboden aan de burgemeester van Enkhuizen.

Dr. Marika Keblusek (Universiteit Leiden) sprak over de bijzondere boekencollectie van Bernardus Paludanus, Prof. dr. Koen Ottenheym (Universiteit Utrecht) ging dieper in op een uniek achttiende-eeuws handschrift over timmerkunst, dat bewaard wordt in de Librije. Tot slot gaf Herre de Vries (Restauratie Nijhoff Asser, Amsterdam) een toelichting op het restauratieproces van de boekencollectie, waarin hij liet zien hoe verstilling, herstel en transformatie samenkomen bij het behoud van deze bijzondere historische werken. Meer informatie over het catalogusproject is te vinden op de website van Librije Enkhuizen.