Na een jaar waarin de Buchmesse volledig online plaatsvond keken veel mensen weer uit naar persoonlijke ontmoetingen, maar de onzekerheid van veranderende maatregelen is voor elk internationaal evenement een punt van zorg. Het Duitse Ministerie van Cultuur had daarom uitgebreide toezeggingen gedaan om kosteloze annulering mogelijk te maken als een uitgever diens land niet mocht verlaten. Het gastland was dit keer Canada en hoewel Duitsland geen restricties oplegt aan reizigers uit Canada, is het advies in Canada nog steeds om niet-noodzakelijke reizen te mijden. Uit voorzorg presenteerde het land zich vooral online, een hybride situatie die waarschijnlijk niet zal verdwijnen.

Ter plaatse was alles goed geregeld met o.a. extra controles, mondkapjes en zeer ruime gangpaden, maar aan het bezoekersaantal te zien was duidelijk dat veel mensen het toch nog niet aandurfden. Opvallend weinig mensen browseden langs de stands op zoek naar het nieuwe aanbod, daar de meeste aanwezigen van afspraak naar afspraak spoedden. Standhouders kregen extra vierkante meters voor dezelfde prijs, om het mogelijk te maken meer afstand te houden en in éénrichtingsverkeer te voorzien. Toch waren de stands doorgaans kleiner dan voorheen en veelal werden ze gedeeld door meerdere bedrijven of zelfs een heel land.

Audiobooks & E-books
Penguin en Hachette rapporteerden over de groeiende markt van audiobooks op platforms zoals Audible. De vraag is wel in hoeverre dat alleen tijdens de pandemie is, maar vanwege de mogelijkheden speciale dingen te doen door bv. inhuren van all-star casts en (stem)acteurs, kan het best een blijvend groeiende markt zijn. Dit speelt zich echter met name af binnen de fictie en niet tot nauwelijks op de non-fictie markt.
Uitgevers hebben digitaal “afgevinkt” het afgelopen decennium met de investering in e-books en bijbehorende platforms en waren hiermee zelfs relatief vooruitstrevend vergeleken met andere branches. Echter, ze moeten nu gaan kijken wat er nog meer kan in een telkens veranderende wereld met steeds veranderend publiek. Te denken valt aan hybride e-books met extra’s zoals geïntegreerd bewegend beeld, audio of AI. Het “kale” e-book heeft zijn plafond bereikt; in deze markt zit geen groei meer als uitgevers niet meer gaan doen met hun platforms.

COVID en boekverkoop
We wisten al dat COVID de online verkoop van boeken geen windeieren heeft gelegd, maar ook hier werd dat links en rechts benadrukt. COVID was verantwoordelijk voor een stijging in 2020 met 5% van de boekenomzet, voornamelijk met de afzet van hobbyboeken (koken, tuinieren) en kinderboeken (voorleesboeken en thuisonderwijs). Vooral papieren boeken hebben het buitengewoon goed gedaan. Wel is er zorg over de toekomst, aangezien een deel van de aanwezigen gelooft dat mensen als “het weer kan” hun geld niet langer aan boeken gaan uitgeven maar aan alle dingen die aldoor niet (of beperkt) mogelijk waren.

Brexit en het VK
Het was ons zelf al duidelijk, maar ook onze leveranciers bevestigen dat leveringen vanuit het VK gemiddeld 2x langer op zich laten wachten dan voorheen. De toegenomen papierhandel aan de grens draagt er bovendien toe bij dat de kosten flink stijgen. Sommige uitgeverijen gaan ertoe over een vestiging of distributiecentrum op het vaste land te openen, maar lang niet altijd is dit haalbaar. Met name kleinere uitgeverijen zijn overgeleverd aan de douane en proberen aan te haken bij de distributiekanalen van hun grotere concurrenten om hun titels voor de klant aantrekkelijk en redelijk geprijsd te houden. Nu er wereldwijd ook een papierschaarste meespeelt en diverse landen kampen met tekorten aan verpakkingsmaterialen en chauffeurs, is de kans groot dat stijgende boekenprijzen en langere levertijden wereldwijd onvermijdelijk zijn.

Duurzaamheid
Duurzaamheid staat hoog op de agenda bij vrijwel iedereen. Vervoersbedrijven rijden steeds meer elektrisch, vervangen fossiele brandstoffen voor duurzame alternatieven, of compenseren hun CO2-uitstoot. CB maakt bekend dat hun dozen gemiddeld 1,5 keer worden hergebruikt. Dat lijkt weinig, maar het heeft in 2020 zo’n 140 ton karton bespaard. Erg zinvol dus, vooral in het licht van de wereldwijde papierschaarste. Sappi Europe heeft een papierfabriek in Maastricht en kan zeggen de duurzaamheid van de keten goed onder controle te hebben. Het restmateriaal van hun drukkerij wordt gebruikt voor verpakkingsmateriaal en kan binnen Europa tot 7 keer recycled worden.
Pearson meldt volledig in te zetten op het verminderen van voorraad bij de uitgever. Hadden ze in 2019 nog 3500 vooral oudere titels als Printing On Demand, is dat nu de 15.000 gepasseerd. Door een samenwerking met HP garanderen ze nu ontvangst binnen 72 uur, alleen zit bij ons daar de shipper tussen indien het boeken betreft die in het VK gedrukt worden.
Op het gebied van boekproductie is de trend duidelijk steeds vaker kleinere oplages te drukken of vrijwel geheel over te stappen naar printing-on-demand. Een boek dat slechts een paar maanden oud is kan dus tegenwoordig al uitverkocht zijn, en door de schaarste van papier laat een herdruk lang op zich wachten. Bij de fysieke boekhandel staat “de laatste mijl” centraal — het traject om het boek bij de klant te krijgen. Dit gebeurt nog te vaak in kartonnen dozen uit China die niet hergebruikt worden en die vervoerd worden door vrachtwagens die vaak niet CO2-neutraal rijden. Naar ebooks kijken als “oplossing van de toekomst” heeft in elk geval geen zin, want die hebben bewezen dat niet te zijn. Bovendien hebben digitale bestanden een grotere CO2-voetafdruk dan algemeen bekend.